Czym się różni szkoda osobowa od szkody rzeczowej?

Każdego dnia jesteśmy narażani na ponoszenie rozmaitych szkód. Począwszy od doznania obrażeń ciała podczas gwałtownego zahamowania autobusu, poprzez zakupienie niepełnowartościowego produktu, kończąc na uszkodzeniu samochodu podczas stłuczki. Powstanie niektórych szkód jest immanentnie związane z obowiązkiem odszkodowawczym. Ów obowiązek może przybrać postać wypłaty odszkodowania sensu stricto, ale również może wiązać się z koniecznością zapłaty zadośćuczynienia przez sprawę zdarzenia. Przed wdaniem się w spór warto wiedzieć z jakiego rodzaju szkodą mamy do czynienia oraz jakich świadczeń możemy oczekiwać od osoby odpowiedzialnej za wyrządzoną szkodę.

Pojęcie szkody nie zostało zdefiniowane w Kodeksie Cywilnym, jednak rozumiana jest ona jako różnego rodzaju uszczerbki w dobrach lub interesach chronionych przez prawo i doznanych wbrew woli. Co to oznacza?

Szkoda osobowa, a szkoda rzeczowa

Rodzaje szkód:

1. Szkoda na osobie – to rodzaj szkody, który ma bezpośredni wpływ na stan życia osoby poszkodowanego. Dotyczy to zarówno sfery fizycznej i psychicznej, jak i materialnej. Wyróżnia się szkodę osobową majątkową i niemajątkową.

• Szkoda osobowa majątkowa – to straty majątkowe poniesione przez osobę poszkodowaną. Zaliczają się do nich wszelkie koszty poniesione w wyniku braku zdolności do pracy, koszty leczenia oraz zobowiązania finansowe (np. alimenty), których poszkodowana osoba nie może spłacać z powodu wypadku.
• Szkoda niemajątkowa – jest to krzywda wyrządzona osobie poszkodowanej, przez którą rozumie się ból fizyczny lub psychiczny i wszelkie związane z nim niedogodności. Może odnosić się zarówno do osoby poszkodowanej w wypadku, jak i bliskich osoby, która zginęła w wyniku takiego wypadku. Szkoda niemajątkowa to także uszczerbek na zdrowiu, a więc wszelkie obrażenia ciała wynikające z przypadkowego zdarzenia.

2. Szkoda na mieniu – inaczej majątkowa, rzeczowa – są to uszczerbki w majątku wynikające z utraty, uszkodzenia lub zniszczenia posiadanych dóbr materialnych. Wyróżnia się szkodę częściową i całkowitą:

• szkoda częściowa – szkoda, która jest na tyle nieduża, że opłaca się ją naprawić,
• szkoda całkowita – straty poniesione są tak duże, że naprawa jest z punktu ekonomicznego zupełnie nieopłacalna.

Ze szkodą wiąże się także inny podział, a mianowicie na:

• rzeczywistą stratę,
• pozbawienie korzyści.

Rzeczywista strata odnosi się do poniesionego uszczerbku – na zdrowiu czy mieniu, natomiast pozbawienie przyszłych korzyści to straty jakie wynikają, m.in. z niemożności podjęcia pracy, np. z powodu utraty sprawności ruchowej.

Zdarzenia powodujące szkody – przykłady

Najczęstsze szkody na osobie spowodowane są:

• wypadkiem samochodowym,
• wypadkiem przy pracy,
• błędem lekarskim,
• zdarzeniami losowymi (pożar, powódź, wybuch gazu),
• wypadkiem zimowym (śliska nawierzchnia, sople lodu),
• wypadkiem w gospodarstwie rolniczym.

Szkody na mieniu spowodowane są najczęściej:

• wadliwym wykonaniem robót budowlanych (konstrukcja, remont),
• kradzieżą z włamaniem,
• kolizją lub wypadkiem komunikacyjnym,
• warunkami atmosferycznymi (szkody w uprawach, hodowli),
• zdarzeniami losowymi (pożary, huragany, zalania).

Przedstawmy powyższe szkody na przykładzie. Wyobraźmy sobie, że ma miejsce wypadek samochodowy, w którym to jeden z kierowców uderza w inne auto. Sprawcą wypadku jest kierowca auta nr 1, poszkodowanym kierowca i/lub pasażerowie auta nr 2 oraz pasażerowie auta nr 1. Po wypadku pasażerowie auta nr 2 zostali przewiezieni do szpitala. Odnieśli oni zarówno szkodę niemajątkową – ponieśli liczne obrażenia, jak i majątkową – koszty leczenia i leków, a także szkodę całkowitą na mieniu – ich samochód uległ dużemu uszkodzeniu i wymagał kasacji. Poszkodowani odnieśli także rzeczywistą stratę – pogorszeniu uległ ich stan majątkowy (zniszczenie samochodu). Zostali także pozbawieni przyszłych korzyści – kierowca auta nr 2 z powodu złamanej nogi nie może przez okres pół roku wykonywać zawodu, podobnie jak pozostali pasażerowie.

Odszkodowanie, a zadośćuczynienie

Odszkodowanie można otrzymać w przypadku szkody majątkowej, natomiast szkoda niemajątkowa jest niemierzalna i można w ramach jej rekompensaty otrzymać zadośćuczynienie. Z tytułu jednego zdarzenia osoba poszkodowana może ubiegać się zarówno o wypłatę odszkodowania, jak i zadośćuczynienia.

Do zapłaty odszkodowania zobowiązana jest osoba, grupa osób lub instytucja. Odszkodowanie z PZU lub innego towarzystwa ubezpieczeniowego ma na celu wyrównanie poniesionej szkody. W związku z tym osoba poszkodowana, co do zasady, może wybrać sposób naprawienia tej szkody. Wyróżniamy dwie opcje:

• świadczenie pieniężne,
• restytucja naturalna (przywrócenia stanu sprzed powstania szkody).

Z kolei za wyrządzenie krzywdy, a więc szkody na osobie przyznane może zostać zadośćuczynienie pieniężne. Kwota takiego zadośćuczynienia jest jednak trudna do oszacowania, bowiem cierpienia osoby poszkodowanej lub rodziny zmarłego nie da się zmierzyć.

Jakie odszkodowanie lub zadośćuczynienie może otrzymać osoba poszkodowana?

• zadośćuczynienie pieniężne
• odszkodowanie i/lub renta
• zwrot kosztów spowodowanych wypadkiem (koszty leczenia, rehabilitacji, lekarstw, specjalistycznej opieki, kupno sprzętu umożliwiające sprawniejsze funkcjonowanie, koszty związane z przygotowaniem do innego zawodu itp.)
• zwrot potencjalnych zarobków, jakie poszkodowany mógłby otrzymywać przed wypadkiem
• zadośćuczynienie po śmierci bliskiej osoby (wypłata renty, alimentów, zwrot kosztów pogrzebu itp.)
• zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych
• odszkodowanie z ubezpieczeń na życie
• odszkodowanie lotnicze.

Kiedy możemy złożyć wniosek
o odszkodowanie?

Aby ubiegać się o odszkodowanie za szkodę musi być ona spowodowana przez inną osobę (np. pobicie, kradzież) lub zdarzenie (śliska podłoga, pożar, powódź).

Muszą zostać spełnione przesłanki odpowiedzialności, do których należy powstanie czynu niedozwolonego (czyn co do zasady musi być bezprawny oraz zawiniony) oraz wystąpienie związku przyczynowo – skutkowego.

W przypadku, gdy szkodę wyrządzi np. przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody, lub kierowca pojazdu mechanicznego ponoszą oni odpowiedzialność “na zasadzie ryzyka”. W takich przypadkach nie istnieje konieczność udowadniania, iż zachowanie takich podmiotów było zawinione. Należy jednakże pamiętać, że jeżeli do powstania szkody dojdzie wskutek zderzenia dwóch lub więcej pojazdów mechanicznych, za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie jest źródłem powstania szkody według zasad ogólnych.

Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące przysługujących Ci roszczeń o wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia możesz skontaktować się ze mną.

Numer telefonu: +48 514 03 22 99
Adres e-mail: adwokat@pierzchalska.com