Czy można dochodzić odszkodowania od architekta?

Błąd architekta w sztuce jest o wiele poważniejszy w skutkach niż awaria drobnego sprzętu, który możemy zgłosić do reklamacji. Rola architekta jest bardzo duża, o ile nie kluczowa, od początku planowania budowy nieruchomości. Zaangażowanie fachowca odnotowujemy od projektu budowlanego, przy współpracy z klientem na kolejnych etapach projektu, przy nadzorze, przy finalizacji budowy. Praca polega nie tylko na ustaleniach z klientami (wizja, budżet), ale także na współpracy z wykonawcami i inżynierami podczas budowy. Dopięcie projektu zgodnie z normami BHP, terminowo, według ustaleń budżetowych oraz według planu to kolejny obowiązek architekta i jednocześnie poważna odpowiedzialność.

Szkicując listę zobowiązań i potencjalnych błędów lub niedociągnięć mamy na uwadze ogromną rolę pracy architekta. Każda jego pomyłka skutkuje błędami w naszym wymarzonym domu. Są to błędy z reguły kosztowne, bo kosztują i pieniądze, i czas na ich korektę. Istnieją więc zabezpieczenia – i dla architekta, i dla klienta – które regulują odpowiedzialność prawną oraz wytaczają prostą ścieżkę odszkodowań dla poszkodowanych.

Błąd architekta, a odszkodowanie

Nie zagłębiając się we wskazania prawnych uzasadnień, udzielamy prostej odpowiedzi: można dochodzić odszkodowania od architekta, jeśli doszło do błędu po jego stronie.

Ze względu na szeroki wachlarz możliwości i umiejętności, praca architekta może dotyczyć zarówno nowych budów czy konstrukcji, jak i renowacji istniejących. Jeśli ujawniono wady, uszczerbki czy niedociągnięcia w pracy fachowca, możemy (a raczej: powinniśmy) rościć odszkodowanie z tytułu nienależytego wykonania umowy. Wówczas też jest szansa na odzyskanie – z racji wadliwej pracy – kosztów. Wynikać mogą między innymi z poniesienia nieplanowanych wydatków, naprawienia błędu czy usterki oraz innych kosztów pozostających w związku z popełnionym błędem.

Odszkodowanie za zaniedbanie architekta

Pomimo wysokiej rangi zawodu, a także powszechnego zaufania, zdarzają się błędy. Zacznijmy jednak od podstaw, a podstawą, do której będziemy się odwoływać jest zawarta z architektem umowa na wykonanie projektu architektoniczno-budowlanego. W niej zamawiający, czyli inwestor, określa wytyczne, według których projekt opracowany przez architekta (projektanta) jest wykonywany. Stąd też zrozumiałe jest, że jeśli według wadliwego projektu zostanie wybudowany obiekt budowlany lub zostanie wykonana jakakolwiek praca, za takie wady odpowiada architekt.

Odpowiedzialność prawna architektów

Ramy prawne umowy są co do zasady określone. Wykonanie prac projektowych ma formę umowy o dzieło, podlega Kodeksowi cywilnemu oraz Prawu budowlanemu. Sam projekt podlega rygorom Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ponieważ jest traktowany jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Samo sporządzenie umowy ma więc mocne podstawy prawne i powinno respektować  szereg przepisów, które wspólnie określają:

• wymogi projektu,
• elementy projektu (części składowe),
• stałe elementy treści umowy,
• a także wskazują, kto projekt sporządza.

Niedostatki projektu oraz uchybienia wobec przepisów prawnych to wady projektu, za które odpowiada architekt. Mogą dotyczyć: naruszeń praw osób trzecich, kwestii własności intelektualnej, niezgodności projektu z podpisaną umową o wykonanie prac projektowych, nieprzydatności dla celu budowy. Ponadto wady projektu mogą dotyczyć złych wyliczeń, nieprawidłowych planów zastosowań technicznych. To także niekompletność projektu (brak niezbędnych, określonych przepisami załączników i oświadczeń) oraz niezgodność ze specyfikacją danej inwestycji (wytyczne i parametry dostarcza inwestor), rozbieżności od wyznaczonych parametrów, niezgodności dotyczących materiałów konstrukcyjnych. Odpowiedzialność architekta (projektanta) dotyczy więc dwóch sfer: wad dokumentacji projektowej oraz wad samego obiektu budowlanego (który powstał w oparciu o wadliwą dokumentację).

Odpowiedzialność zawodowa architektów

Jeżeli architekt dopuścił się rażących błędów w sztuce, np.: naruszenia bezpieczeństwa konstrukcji obiektu, złego zarządzania projektem, narażania inwestora na wygórowane  koszty, o zaniedbaniach możemy poinformować również Izbę Architektów RP. Istnieje odpowiedzialność zawodowa architektów i to oznacza, że za naruszenia obowiązków zawodowych podczas wykonywania prac architekci mogą być ukarani odpowiednio: upomnieniem, naganą, zawieszeniem w prawach członka Izby Architektów, a finalnie nawet skreśleniem z listy członków. Architekci są zrzeszeni i w ramach ich etosu pracy leży przestrzeganie obowiązujących przepisów, zasad urbanistycznej i technicznej wiedzy, a oprócz tego mają obowiązek respektować uchwały organów izby zawodowej.

Obowiązkowe OC architektów

Obowiązek posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynika ze specyfiki pracy architekta. Wykonuje on wolny zawód, sprawuje samodzielne funkcje techniczne. Fachowa wiedza, odpowiedzialność za nadzór autorski, projektowanie, kontrola i rozwiązywanie zagadnień technicznych, organizacyjnych, architektonicznych to spore obciążenie i odpowiedzialność. Dlatego Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 roku o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (w artykule 6, ustęp 2) zobowiązuje wszystkich członków izby samorządu zawodowego do posiadania ubezpieczenia OC.

Dzięki zawartej umowy ubezpieczenia OC, poszkodowani (najczęściej Inwestorzy) mogą dochodzić odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela OC architekta. Jeżeli architekt prowadzi jednoosobową działalność nierzadko wysokość odszkodowania przekracza sumę jego aktywów. Polisa OC chroni zatem nie tylko architektów (zwalnia ich z konieczności wypłaty odszkodowania), ale przede wszystkim poszkodowanych, którzy mogą mieć problem z wyegzekwowaniem należnej kwoty odszkodowania od projektanta. Podobnie jak to ma miejsce w przypadku odpowiedzialności ubezpieczycieli w przypadku obowiązkowych umów OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, ubezpieczyciele często przedłużają proces likwidacji szkody lub powołując się na wyłączenia polisowe, odmawiają wypłaty odszkodowania. Istnieją jednak sposoby na zwiększenie szansy wygrania sprawy z ubezpieczycielem OC (już na etapie likwidacji szkody).

W pierwszej kolejności musimy ustalić odpowiedzialność cywilną architekta. Jeżeli spełnione są jej przesłanki (może wynikać z nienależytego wykonania umowy lub z popełnienia czynu niedozwolonego) musimy zgłosić nasze roszczenia architektowi lub bezpośrednio jego ubezpieczycielowi. Warto zaznaczyć, że w polisie ubezpieczeniowej istnieje szereg wyłączeń odpowiedzialności ubezpieczyciela (mimo ponoszenia odpowiedzialności cywilnej przez architekta). Mogą one dotyczyć między innymi konieczności wykonywania samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w zakresie posiadanych uprawnień budowlanych.

Oczywiście jeżeli dojdzie do sytuacji konfliktowej, przed wdaniem się w spór sądowy warto skorzystać z mediacji lub sądu polubownego.

Numer telefonu: +48 514 03 22 99
Adres e-mail: adwokat@pierzchalska.com